Twierdza Grudziądz

Twierdza Grudziądz

Choć Grudziądz kryje w sobie wiele zabytków, to tym najbardziej imponującym jest niewątpliwie jego twierdza. Ten potężny system fortyfikacji to nie tylko relikt przeszłości, ale także fascynujące miejsce dla miłośników historii i turystyki.

Historia Twierdzy Gdudziądz

Grudziądzka twierdza powstała w drugiej połowie XVIII wieku z inicjatywy króla Prus Fryderyka II. Jej zadaniem miała być osłona Grudziądza, strategicznego mostu na Wiśle i szlaku wodnego na wypadek ewentualnych działań rosyjskich. Jednocześnie miała się stać częścią większego systemu obronnego, którego zadaniem była  ochrona północnych granic Prus.

Jej budowę rozpoczęto w czerwcu 1776 roku, od wzniesienia donżonu – skazamatowanego, wyposażonego w schrony i pomieszczenia ostatniego punktu oporu. Centralnym punktem twierdzy stała się Cytadela, zwana przez Niemców Twierdzą Courbière’a – obecna forteca w północnej części miasta. Kolejne forty twierdzy powstały na przełomie XIX i XX wieku, a umocnienia obejmowały liczne bastiony, reduty oraz system podziemnych korytarzy. I właśnie, grudziądzka cytadela znana jest ze swoich rozległych chodników podziemnych, do drążenia których sprowadzono górników! Systemy korytarzy i tzw. potern pod twierdzą, ciągnie się niczym labirynt o łącznej długości ok. 12 k, chociaż Prusacy początkowo zakładali budowę aż 59 km korytarzy ulokowanych na trzech podziemnych kondygnacjach.

Tak olbrzymia inwestycja wymagała ogromnych ilości materiałów. A, że z materiałem na owe czasy było krucho, w celu jego pozyskania dokonano rozbiórki dawnych zamków krzyżackich w Grudziądzu oraz Rogóźnie. Ale i tego było mało. Rosnące stale zapotrzebowanie na cegły (do budowy twierdzy zużyto ich 11 milionów) mogła zaspokoić jedynie własna cegielnia. Rozbudowano więc cegielnię, która znajdowała się na południe od twierdzy, a do jej obsługi sprowadzono, 180 cegielników. Ostatecznie budowę fortecy ukończono w 1789.

Tylko raz, w 1807 r., twierdza okazała swą przydatność, wytrzymując 11-miesięczne oblężenie wojsk Napoleona. W tym okresie nastąpiło oblężenie fortecy i blokada miasta przez wojska heskie, francuskie i polskie. Co ciekawe, Grudziądz był jedną z niewielu twierdz pruskich, które nie zostały zdobyte przez armię napoleońską.

Choć potężna, w roku 1872 została oficjalnie zlikwidowana. Wpływ na to miał przede wszystkim dynamiczny rozwój artylerii, której skuteczność odebrała twierdzy wartości obronne. Między innymi obiekty grudziądzkiej twierdzy służyły później do testów artyleryjskich dla nowych armat i amunicji. Wprawdzie jeszcze dwukrotnie fortecy przywracano funkcje twierdzy: w latach 1876–1888 (po wybudowaniu mostu na Wiśle) i we wrześniu 1944 roku wobec zbliżającej się Armii Czerwonej, ale była to rola jedynie epizodyczna.

W styczniu 1920 twierdza wraz z miastem przeszła w ręce polskie. I choć pojawił się plan zrównania tego obiektu z ziemią, nie został on zrealizowany.

We wrześniu 1939 roku Niemcy wykorzystali obiekt jako poligon doświadczalny, a jego część zaadoptowano na magazyny. Wraz ze zbliżaniem się frontu wschodniego, Hitler ustanowił miasto twierdzą, z założenia bronioną do końca. Ze względu na bezsens tego posunięcia, zarówno miasto jak i twierdzę poddano.

Po II wojnie światowej przez kilka lat twierdza stała opuszczona i zapomniana. Dopiero w 1951 r. została przejęta przez LWP, które zapobiegło dalszej dewastacji fortecy.

Zwiedzanie Twierdzy i Fortyfikacji w Grudziądzu

Obecnie, odrestaurowany i doskonale zachowany obiekt wciąż jest w rękach wojska. Mieści się w nim 13 Wojskowy Oddział Gospodarczy, odpowiadający za zabezpieczenie finansowe i logistyczne podległym mu jednostkom wojskowym.

Mimo, że to obiekt wojskowy, ze względu na swoją wartość historyczną udostępniony jest do zwiedzania. Uwzględniając ogrom twierdzy trzeba poświęcić na to przynajmniej 2,5 godziny, a i to jest zaledwie ułamek faktycznej całości. Tylko na tyle pozwala trasa zaakceptowana przez wojsko i bez tej jego zgody nic poza nie można zobaczyć. Obsługą ruchu turystycznego na terenie Cytadeli zajmuje się Wojskowe Stowarzyszenie Kulturalno-Edukacyjne "Rawelin". Ale naprawdę warto się tam wybrać, gdyż na fortyfikacyjnej mapie Polski jest to punkt obowiązkowy!

Noclegi Grudziądz

Jeżeli interesują Cię noclegi w Grudziądzu woj. kujawsko pomorskie sprawdź ofertę obiektów noclegowych w ogólnopolskim serwisie noclegowym e-nocleg.pl. Duży wybór apartamentów, pokoi i kwater bez pośredników bezpośrednio od właścicieli. Hotele, motele, pensjonaty i ośrodki wypoczynkowe w Grudziądzu jak i całym woj. kujawsko-pomorskim.