Fort Gerharda Świnoujście

Fort Gerharda w Świnoujściu

Fort Gerharda zwany również Fortem Wschodnim lub Werk II, to jeden z najciekawszych i najlepiej zachowanych XIX wiecznych pruskich fortów nadbrzeżnych w Europie i zarazem jeden z najlepiej zachowanych obiektów militarnych na Pomorzu Zachodnim. Położony jest we wschodniej części Świnoujścia, w dzielnicy Warszów, na wyspie Wolin, nieopodal latarni morskiej. Fort ten, jeden z czterech, jest częścią Twierdzy Świnoujście, a został nazwany na cześć Gerharda Corneliusa de Walrawe, XVII-wiecznego projektanta pruskich twierdz, autora wstępnych planów świnoujskiego portu. Ze wspomnianych czterech fortów wzniesionych w XIX w, do dnia dzisiejszego, zachowały się trzy – wzmiankowany Fort Wschodni Gerharda; Zachodni – Fort Anioła i Zachodni Fort Nadmorski Artyleryjski. Wszystkie są udostępnione dla turystów.

Historia Fortu Gerharda

Budowę fortu Gerharda rozpoczęto w 1848 roku, a zakończono w 1859 roku. Jego powstanie podyktowała potrzeba wzmocnienia obrony portu i cieśniny Świny po blokadzie, jaką zafundowała portowi  duńska fregata, paraliżując na wiele miesięcy handel międzynarodowy. Z założenia miał on bronić wejścia do portu.  Pierwotnie dzielił się na dwie części: dzieło (niem. Werk) oraz na baterię artyleryjską. Potem zrezygnowano z tej koncepcji tworząc jedną spójną całość otoczoną nową, mokrą fosą o długości ponad 800 metrów.

Fort wzniesiono na planie pięcioboku – czyli niemal w sposób modelowy dla fortyfikacji pruskich tamtego okresu.  W latach 70. XIX wieku, wraz z rozwojem techniki wojennej i powstaniem okrętów pancernych, zmieniono jego charakterystykę - z lądowego na fort morski. Otrzymał on bardzo nowoczesną formę i najnowsze, najbardziej oryginalne, jak na owe czasy, rozwiązania. Każdą składową część twierdzy projektowano indywidualnie, a całość połączono w jednolitą koncepcję obrony wybrzeża. Etapowo pojawiły się betonowe bunkry, stalowe umocnienia, a na kanale portowym zamontowano pływającą zagrodę. Na wschodnich brzegach Świny zainstalowano wyrzutnie torped.

Charakterystyczną budowlą fortu Gerharda jest, potężnych rozmiarów, dwukondygnacyjna redita - murowana budowla z kazamatami i działobitniami, tworząca ośrodek obrony, stanowiący jednocześnie centrum fortu.

Początkowo, fortyfikację obsadzono piechurami i artylerzystami w liczbie ok. 300 ludzi. Po zmianie charakterystyki obiektu, po I wojnie światowej przeszedł on pod zarząd niemieckiej marynarki wojennej i  pełnił rolę pomocniczą do końca II wojny światowej.

Zwiedzanie Fortu Gerharda w Świnoujściu

Na wiele lat opuszczony, stosunkowo niedawno uzyskał drugie życie. W roku 2001 oficjalnie otwarto go dla ruchu turystycznego. Od 2004 roku Fort Gerharda stał się siedzibą grupy rekonstrukcyjnej 34 Pułku Fizilierów im. Królowej Szwedzkiej Victorii, którego III batalion przez wiele lat stacjonował właśnie w Świnoujściu, służąc  w świnoujskich fortach. Dzięki staraniom członków grupy, w Forcie rezyduje historyczny komendant Twierdzy Morskiej, a po obiekcie zwiedzających oprowadzają, przebrani w pruskie mundury, studenci. Od 2010 w murach fortu funkcjonuje Muzeum Obrony Wybrzeża. W jego zbiorach znajduje się blisko 3000 eksponatów. Wśród nich kolekcja umundurowania, armaty, magazyn broni, dokumenty, pamiątki, wyposażenie żołnierzy i wiele innych eksponatów związanych z historią Twierdzy Świnoujście. Ekspozycję podzielono na 5 działów: „Bóg wojny – artyleria”; „Historia Świnoujścia”; „Fortowa kuchnia”; „Zbrojownia” i „Broń systemu Kałasznikowa 1947-2019”.

Fort Gerharda jest miejscem, gdzie historia ożywa na oczach zwiedzających. Interaktywne zwiedzanie, możliwość wcielenia się w rolę żołnierza oraz bogata ekspozycja muzealna sprawiają, że jest to atrakcja zarówno dla miłośników historii, jak i rodzin z dziećmi poszukujących niecodziennych wrażeń. Malownicze położenie na wyspie Wolin, w otoczeniu przyrody i bliskości innych atrakcji Świnoujścia, czyni fort idealnym celem wycieczki turystycznej.

W ostatnich latach jednak, wraz z wprowadzeniem w życie decyzji o czasowym zakazie przebywania w odległości do 200 m wokół terminalu LNG w Świnoujściu, odcięto drogę dojazdową do Fortu. Aktualnie jedyną możliwością dotarcia do niego jest droga morska. W związku z tym faktem, dla zwiedzających utworzono specjalne wodne połączenie z kursami w: środy,  piątki, soboty i niedziele.

Noclegi Świnoujście

Jeżeli wybierasz się na zwiedzanie Fortu Gerharda do Świnoujścia i poszukujesz noclegów w woj. zachodniopomorskim sprawdź bazę noclegów w ogólnopolskim sewisie noclegowym e-nocleg.pl. Duży wybór apartamentów i pokoi na wynajem bez pośredników i ukrytych kosztów. Rezerwacja noclegów Świnoujście w kilku prostych krokach.