Przewodnik Kamienica Polska

W pobliżu ujścia Kamieniczki do Warty leży mała wieś Kamienica Polska. Jej początkiem była średniowieczna kuźnica należąca do parafii w Koziegłowach. Do 1519 roku należała do rycerskiego rodu Lisów, potem do kapituły krakowskiej. W 1818 roku córka ekonoma biskupich dóbr siewierskich Antonina Wędrychowska herbu Ślepowron i jej mąż Florian Sadowski herbu Nałęcz sprzedają wieś i dwa folwarki kolonistom przybyłym tu z północnych Czech i ze Śląska. Znaczącą grupę wśród nich stanowili tkacze z okręgu Hradec Kralove. Była to umowa o charakterze prywatnym, wcześniejsza o kilka lat od podobnej akcji "oficjalnej" w Łodzi. Między 1827 a 1857 rokiem liczba mieszkańców Kamienicy Polskiej zwiększyła się z 590 do 1553 mieszkańców. Działało tutaj ponad 300 warsztatów tkackich, w których majdstrowie wyzwolili wielu czeladników i uczniów. W latach czterdziestych XIX wieku wyszkoleni majstrowie i czeladnicy przenosili sie do dynamicznie rozwijającej się Łodzi i innych ośrodków tkackich, takich jak Pabianice, Żyrardów, Tomaszów Mazowiecki, Częstochowa, Zawiercie czy czeskie kolonie na Wołyniu.

Historia Kamienicy Polskiej położonej w pasie rudonośnym, który znajduje się w rejonie pogranicznym między Śląskiem i Małopolską i związany z tym rozwój kużnictwa za czasów szlacheckich w osadzie, która nie miała nawet kościoła i XIX-wieczna historia tego miejsca z próbą uzyskania praw miejskich sprawiają wrażenie, że dotyczą różnych miejsc.

W 1825 roku Kamienica Polska została przyłączona do parafii Poczesna, a od 1870 roku Stała się parafią samodzielną. W połowie XIX wieku w urzędowej korespondencji określana była jako "osada fabryczna", pominięto ją też przy wytyczaniu linii Kolei Warszwsko-Wiedeńskiej. Ciekawy był tu sposób nabywania przez kolonistów ziemi na obszarze rozparcelowanego majątku szlacheckiego. Były to tzw. huby, czyli działy ziemi uprawnej z prawem esploatacji znajdujących się w ziemi bogactw naturalnych oraz działy lasu, co powodowało, że mistrz tkacki był równocześnie gospodarzem rolnikiem (chałupniczo tkał płótno i uprawiał rolę). W ten sposób Kamienica Polska była podzielona na 92 części. Od 1836 roku działała rządowa kopalnia rudy żelaza, która zatrudniała sztygara i 30 górników. W XIX wieku otwarto również drugą kopalnię, której właścicielem był przedsiębiorca żydowskiego pochodzenia oraz działającą do 1989 roku wytwórnię tektury i preszpanu. Wybudowano fabryczkę włókienniczą, której okna pochodziły z rozebranej warszawskiej cerkwi.

W XIX-wiecznej Kamienicy Polskiej wykształciła się specyficzna kultura. Mieszkający razem Polacy, Czesi, Niemcy i Żydzi wnieśli swój wkład w oryginalną miejscową gwarę. W przeddzień św. Michała obchodzono święto tkaczy zwane Liksznur. W szkole uczono po czesku i po niemiecku, w tym języku prowadzono też dokumentację cechową.

Dziś ta oryginalna miejscowość została trochę zapomniana, chociaż żyjący tu potomkowie migrantów starają się ocalić od zapomnienia oryginalne dzieje tej osady. Są one przecież fascynujące i warto je poznać.

Mapa Kamienica Polska