Przewodnik Gdów

W dolinie Raby u stóp Pogórza Wielickiego, nad Rudą i Lipnicą, leży wieś Gdów. Trudno tam dojechać, bo komunikację zapewniają tylko busy i nieliczne autobusy PKS. Ale rejon ten jest zamieszkały od bardzo dawna, najstarsze ślady pochodzą z paleolitu, mezozoiku i epoki brązu.Według Jana Długosza pierwsza osada została założona w X lub XI wieku przez Gedkę herbu Gryf. Jest on tez uważany za fundatora kościoła, którego istnienie potwierdza dokument z 1272 roku, który jest najstarszym dokumentem pisanym dotyczącym Gdowa. Nie jest jasne pochodzenie nazwy Gdów, może pochodzić od imienia założyciela lub od starosłowiańskiego słowa gut oznaczającego podmokły i lesisty teren. Osada była wielokrotnie niszczona przez wylewającą Rabę, najstarsza wzmianka o powodzi pochodzi z 1253 roku. Pierwotnie była to wieś rybacka. Położenie na szlaku handlowym spowodowało rozwój osady, zaczęło się rozwijać rzemiosło i kupiectwo. W 1417 roku podróżował tędy Władysław Jagiełło ze swoim orszakiem.

Ważną data dla Gdowa był rok 1444. Wówczas król Władysław Warneńczyk nadał kościołowi beneficjum w podzięce za to, że Matka Boska Gdowska wskazała mu drogę, gdy zgubił się podczas polowania. Przez lata Gdów wielokrotnie przechodził z rąk do rąk, pod koniec XVII wieku trafił do Lubomirskich. Od czasu nadania przez Augusta III Mocnego przywileju organizowania czterech jarmarków rocznie i cotygodniowego targi Gdów uważany jest za miasto. W czasie rozbiorów gdów był pod panowaniem austriackim. Tutaj została rozegrana jedna z ważniejszych bitew powstania krakowskiego, upamiętnia ją kopiec-mogiła powstańców.W okresie międzywojennym działał tu młyn, tartak i cegielnia. W czasie II wojny światowej na tym terenie walczyły oddziały Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej.

Obecnie Gdów stawia na agroturystykę. Najważniejszym zabytkiem jest Sanktuarium Matki Boskiej Gdowskiej czyli kościól pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Pochodzi z przełomu XIII i XIV wieku, wielokrotnie przebudowywany. Wnętrze utrzymane jest w stylu barokowym i rokokowym. Dzwonnica pochodzi z początku XIX wieku, ale spiżowy dzwon procesyjny Franciszek Bernard pochodzi z 1462 roku. Dzwon ten waży 2 tony. Zabytkowa jest tez zabudowa plebanii. Warto też zobaczyć XIX-wieczny modrzewiowy dworek należący do rodu Habichtów. Obok niego jest obelisk pamięci Bartosza Głowackiego.

Z Gdowem i regionem związanych jest wielu znanych Polaków. W pobliskim Hucisku stoi dom Tadeusza Kantora z 14-metrową rzeźbą zwaną Krzesłem Kantora. W Niegowici przez niecały rok był wikarym Karol Wojtyła, stąd prowadzi Szlak Papieski do Łapanowa i co roku w maju organizowany jest Rajd Pieszy. W 1755 roku w Pierzchowie urodził się gen. Jan Henryk Dąbrowski. Inne nazwiska to Ludwik Solski, Andrzej Zieliński (założyciel "Skaldów") czy Michał Grażyński (dr filozofii i prawa, działacz społeczny).

Warto odwiedzić te okolice.

.

Mapa Gdów