Kościół katedralny św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy

Kościół katedralny św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy jest najstarszym zachowanym zabytkiem budowlanym w mieście. Jego początki sięgają prawdopodobnie już XIV wieku, jednak w tamtej wersji był on drewniany i w pierwszej połowie XV wieku został spalony przez Krzyżaków. Budowa zachowanego do dziś kościoła zaczęła się w 1466 roku i zakończono ją w roku 1502. Budowla wykonana jest w stylu gotyckim. W początkowych latach XVI wieku, Stanisław Kościelecki zafundował Obraz Matki Boskiej z Różą zwanej Matką Bożą Bydgoską. W następnych latach mieszkańcy fundowali budowę kolejnych kaplic w kościele. Najpierw 1515 roku ród Orłowitów dał pieniądze na przybudowanie do Fary kaplicy św. Anny. 90 lat później Stefan Bogurski zasponsorował wystawienie kaplicy św. Szczepana. Potem za sprawą rodu Rychłowskich, w roku 1612, została zbudowana kaplica św. Jana Ewangelisty, a pięć lat później mieszczanie Łochowscy zafundowali budowę kaplicy św. Fabiana i Sebastiana.

W czasach zaboru pruskiego wiele wyposażenia kościoła zostało oddane na cele związane z powstaniem kościuszkowskim. Następnie na początku XIX wieku kościół zajmowany był wojska francuskie i rosyjskie jako magazyn. Dopiero w roku 1819 Królestwo Prus zdecydowało się przeznaczyć środki pieniężne na renowację kościoła, prace trwały przeszło 10 lat. W 1831 roku przeprowadzono pierwszą mszę świętą po dłuższej przerwie. Następnie w latach 1922-1925 ks. Proboszcz Tadeusz Malczewski zdecydował się na przeprowadzenie gruntownego remontu, w tym samym czasie wnętrze kościoła zostało wzbogacone o polichromię, która została wykonana przez Henryka Nostiz- Jackowskiego według projektu Stefana Cybichowskiego. W 1945 roku w wyniku działań wojennych kościół został dość dotkliwie zniszczony i ks. proboszcz Franciszek Hanelt podjął się przeprowadzenia odbudowy, która trwała do 1949 roku. Konserwacją obrazu w tym czasie zajmował się toruński artysta, Leonard Torwit. W 1993 roku kościół stał się konkatedrą archidiecezji gnieźnieńskiej, natomiast w 2004 roku bydgoska fara została wyniesiona do godności katedry.

Wyposażenie katedry bogate jest w wiele zabytkowych obiektów, posiada ono barokowy wystrój. Znajduje się w nim kilka ołtarzy, m.in. Ofiarowania Marii Panny z 1466 roku czy świętej Barbary z roku 1590. Do najwspanialszych obrazów zalicza się obraz Matki Boskiej z Różą, czyli Matki Boskiej Bydgoskiej, który najprawdopodobniej powstał w Krakowie. Jan Paweł II 7 czerwca 1999 roku dokonał jego koronacji koronami papieskimi. Innymi obrazami znajdującymi się w ołtarzach bocznych są np. obraz Chrystusa Bolesnego, Matki Boskiej niepokalanej poczętej czy świętej Anny Samotrzeć. Warta zobaczenia jest również polichromowa rzeźba Chrystusa na krzyżu pochodząca z XVI wieku. Ambona znajdująca się w katedrze pochodzi XVIII wieku i jest wykonana w stylu rokoko. Umieszczony jest tam obraz, który pokazuje śmierć męczennika Stanisława Bydgosty. W stylu rokoko wykonane są także drewniane stalle karmelitańskie, które są polichromowane. Na ich zapieckach umieszczone zostały obrazy przedstawiające świętych i błogosławionych karmelitów. Do ciekawszych obiektów zaliczyć także można Figurę Świętego Jana Apostoła i Ewangelisty, witraże autorstwa Henryka Nostitza-Jackowskiego czy późnorenesansową chrzcielnicę.