Przewodnik Błędów

Jura Krakowsko-Częstochowska kojarzy się z małymi miejscowościami turystycznymi, piękną wyżynną przyrodą i rzekami. Całkiem nietypowo, nad Białą Przemszą, na skraju Pustyni Błędowskiej, położona jest dzielnica Dąbrowy Górniczej - Błędów. Kiedyś była to samodzielna wieś, a najstarsze ślady osadnictwa w tej okolicy mają ponad 40 tys. lat. Pierwsza wzmianka pisemna o Błędowie pochodzi z 1220 roku, kiedy stała się uposażeniem klasztoru w Prądniku. Potem była własnością biskupów krakowskich.

 

Krzyżują się tu liczne szlaki turystyczne. Jest to czerwony Szlak Szwajcarii Zagłębiowskiej, żółty Szlak Pustynny i pomarańczowy Transjurajski Szlak Konny oraz ścieżki przyrodniczo-krajobrazowe po rozlewisku Białej Przemszy.

Szlaki żółty i pomarańczowy prowadzą przez Pustynię Błędowską - największy w Europie obszar lotnych piasków, o długości ok.10 km i szerokości ok.4 km. Objęto go programem ochrony Natura 2000.Pustynia powstała w wyniku intensywnej działalności ludzkiej, od okresu średniowiecza wycinano tam lasy i dewastowano środowisko, w wyniku czego znacznie obniżył się poziom wód gruntowych. W latach 50-tych część piasków zaorano i obsiano. Pustynia była też poligonem, ćwiczyła tu np. piechota Legionów, artyleria Armii Kraków i niemiecki Afrika Korps. Udawała egipską pustynię w ekranizacji Faraona. Nazywana jest polską Saharą. A przecież naprawdę nie jest pustynią, bo nie różni się klimatem czy ilością opadów od okolicy. Po prostu wiatr przenosił suche piaski jak na pustyni tworząc wydmy.

 

Dziś pustynia coraz bardziej zarasta i niszczeje jej oryginalna fauna i flora. Rosną tu trawy, które potrafią przetrwać temperaturę do +70 st.C, np. szczotlicha siwa i wydmurzyca piaskowa. Najbogatsze jest życie nad brzegami przepływającej przez pustynię Białej Przemszy. Endemiczną rośliną jest warzucha polska. Minogi strumieniowe i kureczki nakrapiane wpisane są do Czerwonej Księgi Zwierząt, bo te gatunki zagrożone są wyginięciem.Zagrożony jest cały ekosystem, ponieważ opady znad regionów przemysłowych użyźniają piaski.

Oprócz oryginalnych krajobrazów i unikatowej flory i fauny na pustyni można znaleźć okruchy skał i wypreparowane skamieniałości jurajskie np. ramienionogi. Ponieważ przez cały XX wiek były tu poligony, nadal można spotkać niewypały.

Po zabagnionych rozlewiskach Białej Przemszy i Białej wytyczone są ścieżki dydaktyczne. Historia powstawania i zarastania Pustyni Błędowskiej powinna nas zmusić do refleksji, gdyż taka degradacja środowiska zagraża nam cały czas, chociaż staramy się ten proces zatrzymać, a równocześnie na przykładzie obsiania pustyni widać, jak łatwo zniszczyć istniejący system przez nieprzemyślane działanie.

Mapa Błędów