Przewodnik Sętal

               Sętal to niewielka, bo licząca według najnowszych danych niespełna czterystu mieszkańców wieś położona w malowniczym i bogatym w atrakcje turystyczne województwie warmińsko-mazurskim. Administracyjnie należy do gminy Dywity. Według źródeł historycznych nazwa Sętal wywodzi się z niemieckiego słowa Süβenthal, co w dosłownym tłumaczeniu znaczy Słodka Dolina
              Historia tej mało znanej wsi sięga już pierwszej połowy XIV wieku, kiedy to w 1334 roku Sętal odnotowany został jako własność kolegiaty w Głotowie. Wieś rozwijała się bez większych kłopotów aż do zniszczeń jakich dostąpiła w latach 1519 – 1521, w czasie wojny polsko-krzyżackiej. Wówczas to praktycznie przestała istnieć. Kolejne stulecia przyniosły odbudowę i ponowne zaludnienie Sętala, choć wśród ówczesnych mieszkańców przeważała głównie ludność niemiecka. Prawdopodobnie dlatego w plebiscycie, jaki miał miejsce w roku 1920 zdecydowano o dalszej przynależności wsi do terenów niemieckich.

Głównymi zabytkami i wartymi odwiedzenia miejscami w Sętalu i okolicach są:
·    Neogotycki kościół św. Mikołaja wybudowany w 1910 roku na miejscu drewnianego, spalonego kościoła z 1583 roku. We wnętrzu znajdują się cenne zabytkowe relikty takie jak ołtarz główny z drewnianą rzeźbą Trójcy Przenajświętszej oraz sceny z życia Chrystusa, rzeźby Św. Mikołaja i aniołów, a także zachowane w dobrym stanie witraże z 1910 roku. Na szczycie kościoła znajduje się licząca 52 metry wysokości wieża zegarowa. Obecnie kościół stanowi główny punkt rzymskokatolickiej parafii św. Mikołaja.
·    Położone na północny-zachód od Sętala dwa grodziska, pierwotnie pełniące funkcje schroniska dla mieszkańców pobliskiej wczesnośredniowiecznej osady.
·    Zlokalizowane we wsi i okolicy kilka XIX - wiecznych kapliczek.

Ponadto wartym odwiedzenia z pewnością jest znajdujący się w Bukwałdzie Ośrodek Rehabilitacji Ptaków Dzikich. Działa on od 2006 roku i zajmuje się głównie leczeniem ptaków nie drapieżnych, w tym bociana białego.

          Podobnie jak w okolicznych miejscowościach, w Sętalu funkcjonuje baza agroturystyczna zapewniająca swym gościom doskonałe warunki noclegowe. Można korzystać z licznych ścieżek pieszych i rowerowych oraz z dóbr jakie oferują okoliczne lasy i jeziora. Sporty wodne to w województwie warmińsko – mazurskim jedna z głównych przyczyn dużego ruchu turystycznego. Ponadto wszyscy wielbiciele wędkowania znajdą tu dla siebie cichy zakątek do połowu, grzybiarze liczne okazy w pobliskich lasach, a zwolennicy kontaktu z naturą wielu przedstawicieli różnych gatunków zwierząt.
          W gminie Dywity działa gminny ośrodek kultury, który stanowi niejako centrum wydarzeń kulturalnych i rozrywkowych dla okolicznych mieszkańców. Prowadzi m.in. zajęcia taneczne i teatralne z przeznaczeniem dla różnych grup wiekowych.
W Sętalu odbywał się też huczny festyn z okazji setnej rocznicy budowy kościoła zorganizowany przez Stowarzyszenie Przyjaciół Sętala. Warto zaznaczyć, że fundusze ze zbiórki publicznej zorganizowanej podczas festynu zostały przeznaczone na remont kościoła.