Przewodnik Procisne

Procisne, niewielka osada śródleśna w Polsce położona w województwie podkarpackim, w jednej z największych gmin - Lutowiska. Osada jest częścią składową sołectwa Stuposiany. W latach 1977 - 1981 znana pod nazwą Przesmyk. Obecnie liczy około 140 stałych mieszkańców.

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1580 roku pod nazwą "Prothezne". Wieś Procisne lokowano na prawie wołoskim w dobrach Kmitów, początkowo jako część Smolnika. W 1846 roku miejscowy dziedzic, Marceli Koniecki, zorganizował oddział, który wziął udział w nieudanym powstaniu. Po II wojnie światowej, liczącą wówczas ponad 400 mieszkańców wieś spotkał ten sam los, co inne miejscowości z terenu Podkarpacia – Procisne zostało całkowicie wysiedlone i doszczętnie zniszczone.

Z tego też powodu zarówno w Procisnem jak i w innych okolicznych miejscowościach nie zachowały się do dzisiaj właściwie żadne pozostałości po wcześniejszych mieszkańcach. Jedne z nielicznych stanowi dwanaście ocalałych w Stuposianach nagrobków cmentarnych, w tym właściciela wsi Marcelego Wisłockiego, zmarłego w 1887 roku.

 

                 Procisne leży w bliskim sąsiedztwie wsi o nazwie Stuposiany, okrzykniętej kolejnym po Suwałkach biegunem zimna w Polsce. Rekordowo niską temperaturę odnotowano w Stuposianach w 1996 roku, a termometry wtedy wskazały minus 37 stopni Celcjusza.

Z kolei gmina Lutowiska, wraz z osadą Procisne, wchodzi w skład Bieszczadzkiego Parku Narodowego i Parku Krajobrazowego Doliny Sanu. Na terenie parków występuje około 700 gatunków roślin, z których najbardziej interesującą grupą są gatunki wschodniokarpackie. Wśród fauny znaleźć napotkać można jelenia szlachetnego, łosia, żubra, dzika, niedźwiedzia brunatnego, wilka i borsuka, a spośród ptactwa orła przedniego, orlika grubodziobatego czy puchacza.

Jedną z niewielu atrakcji jest znajdujący się niedaleko osady, poniżej mostu drogowego nad Sanem, imponujący most wiszący, wybudowany dla potrzeb stanicy harcerskiej. Jest to jedyny most wiszący w tej części Bieszczad.

 

                 Procisne jest osadą nastawioną głównie na rozwijającą się dynamicznie w okolicach turystykę, jednak samo nie posiada większego zaplecza. Swym gościom oferuje miejsca noclegowe oraz atrakcje związane z agroturystyką. Ponadto w bliskim sąsiedztwie wsi znajdują się liczne trasy turystyczne piesze i rowerowe, w pobliskich stadninach uprawiana jest też jazda konna na koniach rasy huculskiej i małopolskiej. Wielbicieli odpoczynku nad wodą skuszą z pewnością stawy rybne z możliwością połowu ryb.

W okresie sezonu turystycznego w okolicy odbywa się wiele imprez kulturalno – rozrywkowych, organizowanych z myślą o odwiedzających.

 

                  Do ciekawostek należy fakt, iż w 1884 roku w Procisnem przebywał w gościnie u właściciela dworu wybitny etnograf Oskar Kolberg. Opisał on obszernie kulturę ludową miejscowej ludności, między innymi szczegółowy przebieg obrzędów weselnych i ponad trzydzieści pieśni. Wyniki tych badań można znaleźć w tomach 49 - 51 Dzieł Wszystkich Kolberga.

Mapa Procisne