Przewodnik Mrzygłód

Mrzygłód, posiadający dawniej status miasta, to obecnie licząca około 500 mieszkańców wieś województwa podkarpackiego, leżąca w gminie Sanok, nad rzeką San. Sąsiaduje z Parkiem Krajobrazowym Gór Słonnych. Przez wieś prowadzi Szlak Architektury Drewnianej i Szlak Ikon.

 

                 Historia tej miejscowości, której nazwa pierwotnie brzmiała Tyrawa Królewska, sięga najprawdopodobniej już czasów rzymskich. Wieś leżała na starym szlaku handlowym i znaleziono tu cztery rzymskie monety. Tyrawa otrzymała prawa miejskie na prawie magdeburskim w roku1425. Według różnych źródeł obecna nazwa wsi – Mrzygłód, pojawiła się między 1565 a 1613 rokiem. W trakcie swej długiej historii miejscowość wielokrotnie nawiedzana była przez liczne klęski – pożary, najazdy tatarskie, głód i choroby.

Wskutek zagrożenia zalaniem wodami Sanu, powstał projekt utworzenia zapory w Niewistce. Mimo że niezrealizowany, niemal całkowicie zablokował rozwój i doprowadził do upadku miasta, które w 1919 roku utraciło prawa miejskie. W XIX wieku w okolicach Mrzygłodu znajdowano rudę żelazna, sól, margiel, piaskowiec, ropę naftową, jednak nie zaistniały tu żadne formy wydobycia.

W czasie okupacji podczas II wojny światowej w Mrzygłodzie działała Placówka Armii Krajowej, której dowódcą był Franciszek Mandzelowski „Załas”.

 

Do najcenniejszych atrakcji wsi należą:

  • murowany kościół parafialny p.w. Rozesłania Apostołów (pierwotnie zbudowany przed rokiem 1424, na przestrzeni stuleci wielokrotnie niszczony i odbudowywany). Z dawnej gotyckiej architektury zachowały się szkarpy i jedno okno, obecnie zamurowane. Przy kościele znajduje się dzwonnica bramna z 1836 roku. W 2010 roku Parafia Rzymskokatolicka pw. Rozesłania Apostołów w Mrzygłodzie obchodziła 600-lecie istnienia.
  • specyficzny, charakterystyczny dla zabudowy średniowiecznej układ miasta z XIX wieku;
  • pomnik Władysława Jagiełły, pierwotnie ustawiony w 1510 roku z okazji setnej rocznicy bitwy pod Grunwaldem. Zniszczony w 1942 roku przez Niemców, odbudowany po wojnie.

Ponadto na uwagę zasługują zabytki z XIX wieku: murowany ratusz z I połowy, opuszczona cerkiew greckokatolicka, drewniana karczma oraz murowana kaplica z końca stulecia.

 

                Częstym gościem w miejscowości jest czapla siwa i bocian czarny, którego przedstawiciele zamieszkują kilka z wielu znajdujących się w Mrzygłodzie gniazd.

W Mrzygłodzie działa Stowarzyszenie Miłośników Mrzygłodu i Okolic, której celem jest przede wszystkim ocalenie od zapomnienia wartości historycznych i kulturowych, pielęgnowanie tradycji oraz rozpowszechnianie dobrego imienia dawnego miasteczka, a także Koło Gospodyń Wiejskich. Mrzygłód posiada własną kronikę, przepisaną w 2003 roku przez Kosmę Złotowskiego.

 

Lokalnym przysmakiem są tzw. prażonki, czyli potrawa z obranych ziemniaków pokrojonych w grubą kostkę z dodatkiem marchwi, buraków i wędliny. Oryginalnie przygotowywana w kociołku nad ogniskiem.

Ponadto w miejscowości funkcjonuje lokalna gwara.

Z wsią związana jest legenda Diablej Góry, mówiąca o sprzysiężeniu się mocy piekielnych przeciwko pobożnym mieszkańcom Tyrawy.

Mapa Mrzygłód