Kościół Mariacki

Kościół archiprezbiterialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny potocznie zwany Kościołem Mariackim to jeden z ważniejszych i okazalszych zabytków Krakowa, mieszczący się przy Rynku Głównym. Jego historia sięga XIII wieku, wtedy bowiem powstał ufundowany przez Iwona Odrowąża kościół parafialny, na którego fundamentach kilkadziesiąt lat później wzniesiono mury dzisiejszej świątyni.

Dzięki licznym fundatorom, do których zaliczano samego Mikołaja Wierzynka Kościół Mariacki przebudowywano na przełomie wieków, dodając kolejne elementy, zarówno wystroju wewnętrznego jak i zewnętrznego robiąc z niego coraz okazalszą i piękniejszą budowlę. Zwiedzając Bazylikę Mariacką (tytuł bazyliki mniejszej nadany został w 1962roku) uwagę przykuwa przepiękny Ołtarz Główny dłuta wielkiego artysty Wita Stwosza stworzony na przełomie wieków XV i XVI. Widzimy na nim zaśnięcie Najświętszej Marii Panny otoczonej przez Apostołów. Ołtarz posiada ruchome boczne skrzydła, które przestawiają Radości Matki Boskiej.

Na przełomie kolejnych lat kościół kilkukrotnie przebudowywano zmieniając jego wnętrze z gotyku na styl późnego baroku. Co ciekawe do pierwszych lat wieku XIX przy kościele istniał mały cmentarz. Po jego usunięciu postał Plac Mariacki, którego dziś główną ozdobą jest studzienka z figura z brązu.

Na koniec XIX wieku przypada kolejna przebudowa wnętrza Bazyliki, dotychczasowy barokowy wystrój zostaje przebudowany na styl neogotycki. W pracach tych brali udział Matejko, Mehoffer a także Wyspiański, którzy są autorami przepięknych witraży zdobiących wnętrze Kościoła Mariackiego. Były to ostanie większe zmiany w historii tej słynnej krakowskiej świątyni. W latach współczesnych miały miejsce prace restauracyjne, dzięki którym zakurzone na przełomie wieków ściany bazyliki odzyskały swój dawny blask i urok.

Niezwykle piękne i interesujące we wnętrzu bazyliki jest gwieździste prezbiterium, wykonane w 1442 roku, na sklepieniu dopatrzeć się można herbów Polski, miasta Krakowa a także jednego z fundatorów świątyni biskupa Odrowąża. Wnętrze kościoła zdobi wiele figur świętych kościoła i proroków.

Polichromię nawy głównej, która liczy 28 metrów zawdzięczamy kunsztowi Matejki, Wyspiańskiego i Mehoffera. Nawy boczne równie piękne jak nawa główna zawierają liczne ołtarze np. nawa północna czyli lewa Ołtarz św. Stanisława oraz drugi ołtarz który przedstawia obraz „Zwiastowanie”. W nawie południowej usytuowany jest ołtarz przedstawiający przepiękny krucyfiks autorstwa Wita Stwosza.

Mówiąc o Bazylice Mariackiej i jej wnętrzu nie można zapomnieć o licznych kaplicach znajdujących się w jej wnętrzu. Mowa tu o kaplicy św. Antoniego, kaplicy Loretańskiej, św. Jana Chrzciciela, św. Wawrzyńca, Michała Archanioła, Przemienienia Pańskiego, które znajdują się w nawie lewej czyli północnej. Natomiast w nawie prawej (południowej) umiejscowione są kaplice: Matki Boskiej Częstochowskiej, św. Łazarza, św. Walentego, św. Jana Nepomucena i Aniołów Stróżów.

Uwagi wymaga także zewnętrzna fasada Kościoła Mariackiego, która obecny kształt posiada od lat 90-tych XIV wieku. Gdy myślimy o bazylice na krakowskim rynku przede wszystkim na myśl przychodzą nam dwie piękne wieże. Są jakby znakiem rozpoznawczym Bazyliki, to z jednej z nich wyższej zwanej także Hejnalicą co godzinę trębacz wygrywa Hejnał Mariacki. Wieża ta liczy 82 metry wysokości i zbudowana jest na planie kwadratu. Nakryta jest gotyckim hełmem, którego twórcą jest Matias Heringkan. Na owy hełm składa się zaostrzona iglica oraz otaczające ją osiem niższych małych wieżyczek. Nie wolno zapomnieć także o koronie maryjnej umieszczonej na iglicy w 1666 roku. Ciekawostką jest, że za wejściem na wieżę znajduje się pamiątkowa tablica z brązu umieszczona tam by uczcić 200 rocznicę odsieczy wiedeńskiej.

Niższa wieża liczy sobie 69 metrów i jest przeznaczona na kościelną dzwonnicę. Znajduje się tam także kaplica pod wezwaniem Nawrócenia św. Pawła. Nakrycie wieży stanowi hełm późnorenesansowy, którego wykonanie datowane jest na rok 1592.

Do bazyliki prowadzi ciekawa zabytkowa kruchta czyli przedsionek umiejscowiony przed głównym wejściem do kościoła. Jak podają źródła jej kształt jest wzorowany na Grobie Jezusa Chrystusa. Drzwi zaś ozdobione są głowami polskich świętych a także apostołów i proroków. Ich autorstwo przypisuje się Karolowi Hukanowi. Ponad kruchtą możemy dostrzec okno ozdobione pięknym witrażami, autorstwa wymienianych już wcześniej Wyspiańskiego i Mehoffera.

Warto w tym miejscu wspomnieć o kunie czyli obręczy pokutników, która usytuowana jest przy wejściu do bazyliki. Obręcz zakładano na głowy pokutujących, ciekawostką jest, że znajdowała się na takiej wysokości aby grzesznik nie mógł ani uklęknąć ani stać wyprostowany. Obecnie jednak kuna znajduje się blisko ziemi co ma związek ze zmianami poziomu płyty placu mariackiego.

Nie ulega wątpliwości, że Kościół Mariacki w Krakowie to znak charakterystyczny Krakowa i jedna z piękniejszych świątyń w Polsce a nawet i Europie.