Przewodnik Butryny

          Butryny to niewielka, bo licząca około czterystu mieszkańców wieś położona w malowniczym i urokliwym województwie warmińsko – mazurskim. Od 1946 do 1954 roku administracyjnie należała do gminy o tej samej nazwie, od tamtej pory włączona do gminy Purda.
Istnieją dwie wersje uzasadniające nazwę wsi. Pierwsza mówi o tym, że pochodzi ona od imienia pruskiego osadnika Butryma, druga, że od pruskiego słowa "wutris", co znaczy "kowal".

          Wieś założona została przez Kapitułę Warmińską w 1412 roku. Wzmianki dokumentacyjne o pierwszym powstałym na tym terenie kościele pochodzą jednak już z XIV wieku. Butryny kilkakrotnie nawiedzane były przez różnego rodzaju klęski, w tym epidemię dżumy oraz przemarsze wojsk, wskutek których w czasie wojen pruskich wieś została częściowo zniszczona. W 1863 roku wieś zapewniła schronienie licznym polskim powstańcom. Mimo to w odbywającym się w roku 1920 plebiscycie mieszkańcy opowiedzieli się po stronie Prus Wschodnich i wieś przez kolejne lata pozostawała w granicach ich terytorium. W czasie II wojny światowej w Butrynach umiejscowiono podobóz jeńców francuskich stalagu 1-B Hohenstein. Do terenów polskich wieś została ponownie włączona w roku 1945.

Do najciekawszych i najważniejszych obiektów znajdujących się we wsi i okolicach należą:
·    Wybudowany w 1689 roku murowany kościół pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła (Jakuba Starszego), kilkukrotnie odbudowywany i modernizowany. W jego wnętrzu znajdują się barokowy ołtarz główny pochodzący z 1681 roku oraz obraz św. Antoniego z Dzieciątkiem z XVII wieku. Niedaleko kościoła zlokalizowane są dwie kapliczki, jedna z II połowy XVIII wieku, druga z wieku XIX.
·    Cmentarz z licznymi, zabytkowymi nagrobkami.
·    Drewniane, zabytkowe chaty z przełomu wieków.

Butryny, podobnie jak wiele okolicznych wsi i miasteczek ma charakter turystyczno – rekreacyjny. Sieć gospodarstw agroturystycznych zapewnia doskonale przygotowane miejsca noclegowe, a cudowna atmosfera i przyrodnicze atrakcje dobrze spędzony czas.
Zwolenników aktywnego wypoczynku z pewnością ucieszy fakt, że przez Butryny przebiegają trzy szlaki rowerowe, w tym liczący 25 kilometrów żółty szlak rowerowy gminy Purda z Olsztyna do Zgniłochy oraz zielony szlak o długości 15 kilometrów wiodący dokoła Butryn.

          Niedaleko Butryn znajduje się liczące niespełna 180 hektarów powierzchni Jezioro Gim. Jego średnia głębokość to około 8 metrów. Dokoła jeziora zgromadzone są liczne ośrodki wczasowe wraz z dostępem do plaży i pomostami. Wśród ciekawych roślin, jakie można spotkać w akwenie wyróżnić należy moczarkę kanadyjską oraz jaskier krążkolistny. Przedstawiciele fauny to przede wszystkim liczne kormorany, bociany i łabędzie oraz, ku uciesze zwolenników wędkowania, sieje szczupaki, liny, okonie, leszcze, płocie i sielawy.

W miejscowości funkcjonuje również założona w 1905 roku Ochotnicza Straż Pożarna.
Osoby urodzone w Butrynach i z nimi związane to m.in.: gawędziarz ludowy i działacz oświatowy Jan Hoch, podpułkownik Wojska Polskiego Jan Niemierski oraz niemiecki poeta Herbert Kühnapfel.