Przewodnik Orelec

Orelec to niewielka wieś położona w województwie podkarpackim, w gminie Olszanica. Leży na terenie Wschodniobeskidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Nazwa wsi pochodzi od starożytnej wołoskiej nazwy o genezie ruskiej od "oreł", po polsku orzeł, i oznacza „miejsce, w którym żyły orły”.

 Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1580 roku i mówi o mieszczącym się w niej folwarku, jednak sama osada powstała dużo wcześniej, bo w I połowie XV wieku. Wieś założyli Kmitowie sobieńscy "na prawie wołoskim". Największe zniszczenia miejscowości przyniósł we wrześniu 1672 roku ostatni w okresie staropolskim najazd Tatarów na Bieszczady. W czasie I wojny światowej armia rosyjska okupowała Orelec od września 1914 roku do maja 1915 roku, niszcząc i grabiąc wiele dobytku ówczesnych mieszkańców. Na podobieństwo innych wsi tych okolic, w czasie II wojny światowej, osada została zbombardowana i doszczętnie zniszczona.

 

Do najważniejszych zabytków miejscowości należą:

  • zbudowana w 1759 roku Cerkiew Narodzenia św. Anny (obecnie kościół rzymskokatolicki pw. św. Józefa). Do dzisiejszych czasów nie zachowało się oryginalne uposażenie, w większości rozkradzione w latach powojennych. Ocalałe figury aniołów, płaskorzeźba i figura św. Jana Nepomucena znajdują się w Muzeum w Łańcucie.
  • pomnik przyrody, 300-letni dąb znajdujący się na terenie cerkwi;
  • Kamień w Orelcu (zwany również Oreleckim Kamieniem), jest kolejnym wartym zobaczenia pomnikiem przyrody w tych stronach, Z nim też związana jest legenda „Kamienne serce macochy” spisana przez Oskara Kolberga.
  • znajdujące się w pobliżu Kamienia stanowisko olszy zielonej, odkryte w 1992 roku przez prof. dr hab. Leokadię Witkowską-Żuk. Stanowi ono najbardziej wysunięte na północ i najniżej położone w Polsce stanowisko olszy zielonej na Michałowcu (464 m).

Do wartych wspomnienia zalicza się z pewnością także nie istniejący już Dwór w Orelcu, który uległ zniszczeniu podczas bombardowania przez sowieckie samoloty we wrześniu 1944 roku. Dziś na jego miejscu znajduje się szkoła podstawowa.

W okolicy wsi funkcjonuje wiele ścieżek oraz tras turystycznych pieszych i rowerowych. Odwiedzający mogą skorzystać z możliwości uprawiania jazdy konnej oraz z licznych tanich miejsc noclegowych i agroturystycznych. Nastawiona na turystykę miejscowość jest też doskonałą bazą wypadową w góry i nad pobliski Zalew Soliński.

 

W Orelcu organizowane są liczne wydarzenia kulturalne i towarzyskie, jak np. w ostatnim czasie pierwszy plener artystyczny otwierający trzyletni cykl, „Przyroda, Kultura, Ludzie”. Organizatorem wydarzenia były Twórcze Bieszczady, a pomysłodawcą Janusz Demkowicz, gospodarz Zagrody Magija.

Z Orelca pochodzili m.in. August Ścibor-Rylski (1841-1902), uczestnik powstania styczniowego z 1863 roku oraz Celina Dominikowska, malarka i rzeźbiarka, działaczka patriotyczna i zbieraczka pamiątek narodowych.

Miejscowość znajduje się na terenie ekomuzeum "W Krainie Bobrów".

Mapa Orelec