Świątynia Jezuitów

Kościół pod wezwaniem św. Piotra w Lublinie jest elementem zabudowy kompleksu klasztornego zakonu Jezuitów. Od początku istnienia świątynia była związana z klasztorem. Na początku rezydowały tam siostry Bernardynki, które sprowadzono z dalekiego wówczas Krakowa. Początki świątyni datuje się na początek XVII w., fundatorem klasztoru był lubelski chorąży Piotr Czerny, który na rzecz zakonu przekazał swój dom oraz pałac. To on sfinansował pierwszą, drewnianą zabudowę klasztorną i sprowadził z Krakowa siostry Bernardynki.

Pierwotnie kościół wraz z klasztorem usytuowany był poza murami miasta, na tzw. korcu, w okolicach placu targowego. Z czasem Benedyktynki weszły w posiadanie placów i kamienic w mieście, więc jeszcze w pierwszej połowie XVII w. przystąpiono do budowy murowanego kompleksu. Kościół posiadał unikalny, miejscowy styl, było to połączenie średniowiecznego gotyku z elementami renesansu. Z czasem jednak wystrój kościoła zmieniono na późno-barokowy. Przez niemal cały XVII wiek trwała rozbudowa zarówno świątyni jak i całego kompleksu klasztornego. Swą ostateczną formę kościół uzyskał pod koniec XVII w. Bernardynki pozostały w Lublinie niemal do końca XIX w., z tym że w 1864 r. nastąpiła kasata zakonu i konfiskata majątku. Przez pewien czas siostry zostały w murach klasztornych, jednak pozbawione funduszy nie mogły przeprowadzać bieżących remontów, więc kompleks popadał w ruinę. Pod koniec XIX w. siostry Bernardynki wyprowadziły się z Lublina. W zabudowie klasztornej urządzono mieszkanie dla proboszcza i jego służby i w ten sposób kościół stał się parafialnym. W XIX i XX w. rozebrano część zabudowy klasztornej, prze to polska kultura bezpowrotnie utraciła cenne zabytki rodzimej architektury. Kilka klasztornych budynków zaadoptowano na potrzeb wybudowanej na początku XX w. szkoły handlowej. Z czasem w mocno okrojone klasztorne mury wprowadzili się Jezuici, którzy dzielą pomieszczenia z Młodzieżowym Domem Kultury.

Z dawnej świetności klasztoru w całości zachował się kościół pod wezwaniem św. Piotra, który, mimo burzliwych wydarzeń zachował niemal pierwotny wystrój. Obecnie świątynia znajduje się pod opieką zakonu Jezuitów. Jednonawowy kościół ma bardzo ciekawą architekturę. Wejście do świątyni usytuowane jest na wewnętrznym dziedzińcu klasztoru, a nie bezpośrednio z ulicy. Znajdują się tam elementy architektury doryckiej, ozdobne wnęki, które były częstym elementem wystroju w okresie barokowym. Ciekawe późno barokowe elementy architektoniczne znajdziemy zarówno na zewnątrz jak w wewnątrz świątyni. W budowli można dostrzec artykulację porządkową, która przechodzi w podporę sklepienia, które też posiada ciekawe rozwiązanie architektoniczne. Nawę opartą na pięciu przęsłach ozdabiają przyścienne filary, podpierające górną część budowli. Wewnątrz świątyni zachował się również oryginalny XVIII-wieczny chór, a także górna część fasady. Na uwagę zasługuje również ciekawa zabudowa przylegająca do świątyni, która zachowała swój pierwotny, pochodzący z XVIII wieku, styl. Tam też usytuowana jest zakrystia.