Bazylika Katedralna w Kołobrzegu

Konkatedra Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny to niezwykła budowla sakralna wzniesiona w XIV wieku. Wybudowana została w stylu gotyckim.

Źródła nie precyzują dokładnie kiedy rozpoczęto budowę kościoła. Prawdopodobnie miało to miejsce w pierwszych latach XIV wieku, i zaczęto budowę w miejscu dawnego kościoła świętego Mikołaja. Pierwsza msza na placu budowy została odprawiona w latach 20-tych XIV wieku.  Kolejne stulecia to czasy gdy  katedra ciągle rozbudowywana. Od około XVI wieku kościół ten należał do wiernych wyznania ewangelickiego. Niestety w ciągu wieków kościół wielokrotnie ulegał zniszczeniom na skutek działań wojennych prowadzonych na Pomorzu. W 1945 roku został zburzony przez armię radziecką w trakcie walk o twierdzę Kołobrzeg. W związku z tym po wojnie pojawiły się plany by ruiny kościoła całkowicie rozebrać, jednak pod koniec lat 50-tych  zdecydowano o przekazaniu go katolikom. Wtedy też rozpoczęto jego odbudowę. Ostatecznie świątynia została oddana na użytek wiernym dopiero w latach 70-tych. Zanim do tego doszło w latach 60-tych w związku z decyzją PRL-owskich władz w nieodbudowanej części kościoła urządzono Muzeum Oręża Polskiego, gdzie można było oglądać sprzęty wojskowe z czasów II wojny światowej.

Ważną niewątpliwie datą w dziejach kołobrzeskiego Kościoła Mariackiego jest rok 1972, wtedy właśnie ustanowiony został konkatedrą diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. A w 1979 świątynia odzyskała utraconą wiele wieków wcześniej funkcję kolegiaty. Kolejny rok 1980 to ustanowienie przy katedrze parafii. Natomiast w roku 1986 papież Jan Paweł II podniósł rangę tej kołobrzeskiej świątyni do bazyliki mniejszej.

Dość burzliwa historia i losy tej niezwykłej świątyni sprawiły, że w jej wnętrzu nie zachowało się zbyt wiele rzeczy o charakterze zabytkowym.  Jednak niektóre z nich ocalały i cieszą oczy zwiedzających do dziś. Wśród nich wymienić należy siedmioramienny gotycki świecznik, który pochodzi najprawdopodobniej z XIV wieku. Ten niezwykły kandelabr stanowi jedyny w Polsce i jeden z pięciu na świecie zachowanych do dziś gotyckich świeczników.

Gotycki świecznik ma wysokość około 4 metrów i waży aż 900 kilogramów. Jego fundatorem był niejaki Godfryd de Wid.  Ten cenny zabytek odniósł na przełomie wieków pewne obrażenia, głównie w czasie wojny siedmioletniej oraz kampanii napoleońskiej. Na czas II wojny światowej został rozmontowany i ukryty, dzięki temu udało mu się przetrwać wojnę. Ciekawostką jest, że schowany w pomieszczeniach gospodarczych świątyni został odkryty zupełnie przypadkowo przez pracujących przy odbudowie świątyni robotników, którzy nie zdając sobie sprawy z jego wartości oddali go na złom. Stamtąd wykupił go niejaki Jan Frankowski, który rozpoznał w nim cenny zabytek. Do kołobrzeskiej świątyni powrócił dopiero w latach 80-tych. Swym wyglądem ten niezwykły świecznik przypomina nieco żydowską menorę. Jednak zasadniczą różnicą jest to z jakiego kruszcu został wykonany i to, że składa się z kilku części. Siedem ramion świecznika ma symbolizować siedem darów Ducha Świętego. Natomiast lilie to symbol nieśmiertelności, a winna latorośl, która oplata świecznik ma nawiązywać do słów Chrystusa.

Kolejnym cennym zabytkiem w kołobrzeskiej świątyni jest wiszący drewniany świecznik w formie żyrandola, nazywany Koroną Schlieffenów od nazwiska jego fundatorów. Jego pochodzenie datuje się na wiek XVI.  Wykonany jest w stylu gotyckim, jednak niektóre jego elementy przywołują już nowy na tamte czasy nurt renesansu. Korona Schlieffenów ozdobiona jest  rzeźbami Matki Bożej z dzieciątkiem oraz Jana Chrzciciela. Znajduje się na nim kilka mniejszych figur, które przedstawiają apostołów oraz anioły. Ciekawostką na pewno będzie, że według legendy Schlieffenowie ufundowali ten niezwykły świecznik, jako zadość uczynienie i pokuta za śmierć niejakiego Jakuba Adebara. Zginął on w wyniku procesu, który zainicjowała tą kołobrzeska rodzina.

Następny drogocenny zabytek warty uwagi to Korona Holkenów czyli mosiężny świecznik wiszący pochodzący prawdopodobnie z 1420 roku. jego fundatorami była rodzina Holkenów. Centrum tego żyrandola stanowi figura Matki Bożej z dzieciątkiem, a otoczona jest dziewięcioma prętami, która naśladują winną latorośl. Wartym uwagi jest faktem, że to jedyny gotycki świecznik zachowany na całym Pomorzu.

Wśród zabytków wymienić należy także odlaną z brązu chrzcielnicę z połowy XIV wieku, a także trzy ołtarze drewniane z przełomu wieków XV i XVI, płaskorzeźba  przedstawiająca Ostatnią Wieczerzę, która jest reliefem z nieistniejącego już ołtarza. Jak podają źródła ołtarz został zniszczony w czasie wojen napoleońskich.

W kołobrzeskiej świątyni znajdują się także piękne i zabytkowe wykonane w gotyku krucyfiksy. Jest ich dwa. Jeden z nich ustawiony jest na belce  pomiędzy nawą główną a prezbiterium. Pochodzi on z kościoła w Rymaniu a do kołobrzeskiej świątyni trafił w latach 70-tych XX wieku. Krucyfiks ten ma blisko 3,5 metra wysokości, a jego szerokość wynosi ponad 2 metry. Drugi z zabytkowych krzyży znajduje się w zakrystii, jego rozmiary nie są już tak imponujące. Został wykonany w całości z dębowego drewna, a jego pochodzenie datuje się na rok 1330.

Ostatnim wartym uwagi zabytkiem są niezwykłe stalle kapituły i rajców miejskich. Stalle są to zazwyczaj bardzo bogato zdobione ławki wykonane z drewna lub kamienia ustawione w prezbiterium. Stalle podzielone są na osobne miejsca. Te które możemy podziwiać w katedrze kołobrzeskiej umiejscowione są w południowej nawie. Ich pochodzenie datuje się na wiek XV. Przeznaczone były dla rajców miejskich. Ich boki przedstawiają różne sceny. Można się tam dopatrzeć Marii z dzieciątkiem, biskupa i rycerza oraz grzesznika, którego pożera smok.  W kościele można podziwiać także stalle, które przeznaczone były dla członków kapituły kościoła kołobrzeskiego. Te ozdobione są płaskorzeźbami ze smokami oraz mantykory z ludzkimi i psimi głowami.