35 km na północny wschód od Kielc, u podnóża Pasma Klonowskiego w Górach Świętokrzyskich, nad rzeką Psarką, leży miasto Bodzentyn. Mieści się tu dyrekcja Świętokrzyskiego Parku Narodowego.
W 1355 roku biskup Bodzanta z Jankowa i Wrześni herbu Róża otrzymał od Kazimierza Wielkiego przywilej na założenie miasta na prawie magdeburskim. Powstało na gruntach Tarczka i stało się ośrodkiem klucza majątkowego biskupów krakowskich. W 1365 roku biskup Florian z Mokrska herbu Jelita wzniósł murowany zamek z wysoką wieżą i więzieniem w piwnicach, sprzężony z fortyfikacjami miejskimi. Wcześniej w tym miejscu stał drewniany dwór.
W 1380 roku w Bodzentynie wybudowano kościół pw. św. Krzyża. W 1410 roku zatrzymał się tu Władysław Jagiełło, odbywając pielgrzymkę do klasztoru na Świętym Krzyżu, a potem przyjął posłów pomorskich. W 1413 roku pożar zniszczył miasto i naruszył zamek. Miasto i zamek rozwijały się do okresu potopu szwedzkiego. Bodzentyn zyskał liczne przywileje i prawa, np. monopol na wyrób trunków w promieniu jednej mili, 6 jarmarków czy zwolnienie z cła solnego na Wiślicy. Działały cechy rzemieślnicze. W 1413 roku biskup Zbigniew Oleśnicki dokonał pierwszej przebudowy zamku, a w 1450 roku ufundował kolegiatę.
Pod koniec XV wieku kardynał Fryderyk Jagiellończyk dobudował nowe reprezentacyjne skrzydło zamkowe (były tam latryny i klatka schodowa we wieżyczkach). Tymczasem w mieście powstał drugi rynek, wodociąg i łaźnia. W II połowie XVI wieku biskup Franciszek Krasiński rozpoczął przebudowę zamku w renesansową rezydencję. Zmarł w Bodzentynie w 1577 roku. Prace kontynuował i zakończył w 1581 roku biskup Piotr Myszkowski. Następną rozbudowę na początku XVII wieku prowadził biskup Jan Tylicki. Miasto nie poniosło szkód w czasie potopu szwedzkiego, ale potem klęski żywiołowe spowodowały zmniejszenie się liczby ludności. W latach 1657-1691 dokonano przebudowy zamku w stylu barokowym, zakończył te prace biskup Jan Małachowski.
W 1670 roku biskup Jakub Trzebicki ufundował ratusz z wieżą z zegarem. W Bodzentynie wspierano naukę. Tradycyjnie w miejscowej szkole uczył absolwent Akademii Krakowskiej, który kształcił się tam na koszt miasta. Od 1692 roku istniała fundacja wspierająca nauczycieli, uczniów i rzemiosło. Bodzentyn był też siedzibą sądu biskupiego, gdzie sądzono odstępstwa od wiary katolickiej. Bodzentyński zamek upodobał sobie kanclerz wielki koronny biskup Jakub Zadzik. Był dyplomatą, prowadził rokowania ze Szwedami i Moskwą, był rozjemcą w sporach w kraju. Jako nieprzejednany wróg reformacji doprowadził do zniszczenia ariańskiego ośrodka w Rakowie. Nie pochodził z rodziny szlacheckiej, co starał się zachować w tajemnicy. Zmarł w Bodzentynie 17 marca 1642 roku. Ok. 1789 roku, za czasów biskupa Kajetana Sołtyka, majątek kościelny przeszedł na własność rządu. Zamek chylił się ku upadkowi, w mieście zaczynał rozwijać się przemysł.
Miasto czynnie uczestniczyło w powstaniu styczniowym, w czasie defilady, którą odebrał gen. Hauke-Bosak, odczytano rozkaz R. Traugutta. W 1870 roku miasto straciło prawa miejskie. W II poł. XIX wieku mury zamku zaczęły się walić, a w 1902 roku uznano go za zabytek. W 1917 roku pożar zniszczył miasto. W czasie II wojny był tu silny ośrodek partyzancki, istniało też getto żydowskie. W 1994 roku Bodzentyn odzyskał prawa miejskie. W mieście jest sporo zabytków do zwiedzania, jest to również dobra baza do wypadów w Góry Świętokrzyskie.
